Betacam SP, Betamax, Digital Betacam, DVCAM, U-Matic of 1-inch open reel video; het zijn vermoedelijk begrippen die voor de meesten onder u nietszeggend zijn of in het beste geval een belletje doen rinkelen. Samen met 16mm-film en de VHS-videocassette zijn het de belangrijkste types van beeldbanden waarop de tv-uitzendingen van de Vlaams Nationale Omroepstichting (VNOS) bewaard werden. De VNOS werd in het voorjaar van 1980 opgericht naar aanleiding van het decreet van 18 december 1979 waarmee in de zogenaamde ‘uitzendingen door derden’ 150 uur zendtijd op de openbare omroep werd verdeeld over politieke partijen, levensbeschouwelijke bewegingen en beroepsverenigingen. Hoewel de Volksunie principieel tegenstander was van wat het een “verzuilde omroep” noemde, maakte het volop gebruik van de decretaal toegewezen zendtijd. Onder leiding van Toon Van Overstraeten (1926-2011), in 1983 opgevolgd door Karel Van Reeth (1942-2017), zou de VNOS van januari 1981 tot juni 2001 honderden gastprogramma’s verzorgen.
Dankzij overdrachten van de Volksunie (1998), N-VA (2003), Karel Van Reeth (2005) en de VRT (2011) kon het ADVN een bijna volledige collectie van VNOS-tv-uitzendingen samenstellen, alles samen 650 beeldbanden. Van de VNOS-radiouitzendingen konden we slechts een vijftiental klankbanden verzamelen, al waren dit anderzijds vaak letterlijke overnames van de tv-uitzendingen. De diversiteit aan deze gedateerde en stilaan aftakelende audiovisuele dragers en een groeiend tekort aan geschikte afspeelapparatuur maakten het noodzakelijk om deze film- en videobanden te digitaliseren. Als partner in de digitaliseringsprojecten van Meemoo, het Vlaams instituut voor audiovisuele archivering, kon het ADVN meer dan 307 uur audiovisueel archief van de VNOS redden en duurzaam bewaren in een digitaal depot. Het resultaat van deze operatie kan net als bij het fotoarchief enkel geraadpleegd worden in de (digitale) leeszaal van het ADVN.
Als voorsmaakje kan u hieronder de allereerste uitzending van de VNOS, uitgezonden op 21 januari 1981, bekijken.